تحقیقات بازاریابی در گذشته هدفش یافتن راه و روشی به منظور ارتقای حجم فروش در شرکت ها بود. پس از مدتی این دیدگاه بهبود یافت و هدف از تحقیقات بازاریابی و بازاریابی درک و فهم نیاز مشتریان شد.

شرکت تحقیقات بازار

شرکت تحقیقات بازار پارک بازاریابی ایران از جمله اولین شرکت های تحقیقات بازاریابی در ایران می باشد. شرکت تحقیقات بازار ما نماینده امین دو شرکت بین المللی در حوزه برنامه ریزی بازاریابی با نام های CBRE و همچنین JC Williams در ایران می باشد. همچنین این شرکت دارای قرارداد همکاری با چند شرکت تحقیقات بازار بین المللی بوده که از جمله آنها می توان به شرکت LeadCap هند اشاره کرد. شرکت تحقیقات بازاریابی پارک بازاریابی ایران جزو کمیته تدوین استاندارد تحقیقات بازار در موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران می باشد. همچنین این شرکت جزو اولین شرکت های تحقیقات بازاریابی می باشد که انجمن تحقیقات بازار ایران را راه اندازی نمودند.

بدین ترتیب محققان و پژوهشگران بازار، ممیزی فروشگاه ها، کاهش موجودی انبارها و خواست مصرف کنندگان را به منظور عرضه اطلاعات ضروری جهت حرکت و فروش بیشتر محصولات مورد توجه قرار می دانند.

در طول زمان مدیران بازاریابی به طور فزاینده ای اهمیت درک و فهم خریداران و مشتریان را تشخیص دادند و مواردی از قبیل مشاهده در حین خرید، بررسی نحوه مصرف، تحقیقات گروه کانون، تحقیقات پیمایشی و … جهت تحقیق در خصوص بازار رواج یافت.

پارک بازاریابی ایران با در اختیار داشتن اعضای هیئت علمی و محققان در سطح کشور امکان ارائه تحقیقات بازاریابی را با بالاترین استانداردها در اختیار صنایع مختلف قرار داده است.

اعتقاد کلیه مشاوران و اساتید بازاریابی در سراسر دنیا بر این است که انجام تحقیقات بازار و بازاریابی به منظور برنامه ریزی و اعمال فرایند بازاریابی حیاتی است و بدون انجام تحقیقات بازار و شناسایی رفتار مصرف کننده نمی توان تصمیمات بازاریابی مناسبی اتخاذ نمود. در صورت عدم بکارگیری اطلاعات ناشی از تحقیقات بازار، وقت و منابع زیادی به هدر می رود.

انواع تحقیقات بازاریابی : تحقیقات بازاریابی به سه قسم کلی تقسیم می‌شود:

v    تحقیقات بازاریابی کتابخانه ای [۱]

v    تحقیقات بازاریابی کیفی [۲]

v    تحقیقات بازاریابی کمی [۳]

تعاریف و رویه های تحقیقات بازاریابی

۱-   تحقیقات بازاریابی کتابخانه ای : بیشتر پروژه‌های مربوط به تحقیقات بازاریابی با تحقیقات کتابخانه‌ای آغاز می‌شوند. این مرحله کاملاً ضروری است و از طریق آن می‌توان تعریف مناسبی از مشکل یا مساله به دست آورد. در این نوع تحقیق ابتدا مشکل را تعریف کند و سپس فرضیه‌هایی ارائه دهد که از طریق طرح‌های تحقیقاتی رسمی‌تر ارزیابی شود. شایان ذکر است که در تحقیق اکتشافی طرح تحقیق رسمی وجود ندارد. این مرحله چندان علمی به نظر نمی‌رسد.از آنجا که هدف تحقیق اکتشافی مشخص کردن مشکل اصلی است، پژوهشگر باید از تعدادی روش‌های غیررسمی برای تعریف مشکل استفاده کند که لازمه آن قدرت تصور و انعطاف‌پذیری است. با اینکه در مطالعه اکتشافی از روش‌های غیررسمی استفاده می‌شود، این مطالعات از اهمیت بسیاری برخوردار است.

روش‌های طرح  تحقیقات بازاریابی کتابخانه ای عبارتند از: بررسی مقالات و کتب موجود، پرسش از افراد متخصص و متبحر و بررسی چند مورد برگزیده مانند پایگاه‌های اطلاعات دولتی از قبیل سازمان توسعه تجارت ایران و سازمان کمرک و … نتیجه تحقیقات کتابخانه‌ای فهم بهتر موضوع می‌باشد.

۲- تحقیقات بازاریابی کیفی : تحقیقات کیفی، بخش عمده‌ای از تحقیقات علمی در علوم مختلف به خصوص در علوم اجتماعی و بازاریابی را تشکیل می‌دهد. هدف عمدۀ تحقیقات کیفی، بدست آوردن اطلاعات عمیق و درونی دربارۀ رفتارهای انسانی و دلایل حاکم بر این رفتارها است.

یک تحقیق کیفی بیشتر به دنبال چرایی تصمیمات و اعمال انسان‌ها است تا اینکه بداند چگونه، کجا و چطور و چه زمانی تصمیم گرفته‌شده‌است. معمولاً تحقیقات کیفی دارای نمونه‌های محدودی هستند.

از روش‌های متداول در تحقیقات بازاریابی کیفی می‌توان به مصاحبه‌های عمیق[۴]، گروه کانون[۵]، تکنیک‌های فرافکن، طوفان مغزی[۶] و مشاهده[۷]  اشاره کرد.

۳- تحقیقات بازاریابی کمی : در تحقیقات کمی از روش‌هایی استفاده می‌شود که بتوان نتایج را اندازه‌گیری کرد. این روش‌ها بر پایه تحقیقات پیمایشی قرار دارد که اغلب از نمونه‌هایی بیش از صد نفر استفاده می‌شود. اغلب صاحب‌نظران بر این باورند که باید نخست با استفاده از روش‌های کیفی و کتابخانه‌ای از دیدگاه و نظرات افراد آگاه شده و سپس درصدد ارائه اعداد و ارقام برآمد. بنابراین شاید بهترین راه این باشد که از ترکیبی از روش های کیفی و کمی استفاده نمود.

از روش‌های متداول در تحقیقات بازاریابی کمی می‌توان در حوزه‌های زیر استفاده کرد.

۳-۱- تحقیقات درباره بازار :  بررسی سهم بازار یک محصول یا شرکت در مقایسه با رقبا، بررسی چگونگی بخش‌بندی بازار، بررسی کانال‌های توزیع در مقایسه با رقبا، امکان‌سنجی ورود محصول جدید به بازار و . . .  .

۳-۲- تحقیقات درباره مشتری و مصرف‌کننده: بررسی ویژگی‌های جمعیتی مشتریان محصول، بررسی الگوی خرید مشتریان، بررسی الگوی مصرف مشتریان، بررسی میزان وفاداری مشتریان به مارک‌تجاری، بررسی میزان رضایت مشتریان از محصول، بررسی نیازها، خواسته‌ها و انتظارات مشتریان از محصول، بررسی ویژگی‌های بازار هدف در فرایند تصمیم‏گیری خرید و . . .  .

۳-۳- تحقیقات درباره محصول و خدمت:بررسی ویژگی‌های محصول در مقایسه با رقبا، بررسی جایگاه شرکت در بازار هدف (شناخت، عملکرد، نگرش، رضایت)، بررسی جایگاه محصولات یک شرکت در بازار هدف از نظر محصول، قیمت، توزیع و پیشبرد فروش، پیش‌آزمون محصول جهت دستیابی به سلیقه مصرف‌کنندگان، بررسی شاخص‌های محصول شامل سهم بازار، سهم در اذهان ، نفوذ در مخاطبان، ترجیح محصول، بررسی بسته‌بندی محصول و